Çin’in Vuhan kentinde ortaya çıkan ve daha sonra adına Covid-19 denilen koronavirüs (corona virüsü), Antarktika hariç tüm kıtalara ve 60’dan fazla ülkeye yayıldı.
ELBE EXPRESS/HABER MERKEZİ
Foto:Youtube
2 Mart tarihi itibariyle dünya çapında teyit edilen koronavirüs vaka sayısı 90 bini, ölü sayısı da 3.000’i aştı.
Çin’de koronavirüs vaka sayısı 80 bini aştı, virüsten ölenlerin sayısı ise 2.912’ye ulaştı. Çin’in ardından Güney Kore, İran ve İtalya virüsün hızla yayıldığı ülkeler olarak sıralanıyor.
Vakaların ve ölümlerin büyük kısmı Çin’de olmakla birlikte, tespit edilen yeni vakalar bakımından diğer ülkelerin toplamı artık Çin’deki yeni vakalardan daha fazla.
Avrupa’da toplam vaka sayısı 2,199, çoğu İtalya’da olmak üzere ölenlerin sayısı da 38’e ulaştı.
İran’da koronovirüs
Çin’den sonra koronavirüs nedeniyle can kaybının en fazla olduğu ülke İran oldu.
İran’da vaka sayısı 1500, virüsten kaynaklı ölümlerin sayısı ise 66 olarak açıklandı. Ancak gerçek rakamların daha yüksek olduğu tahmin ediliyor.
Ölenler arasında, yönetim kademesinden bir isim de var. Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi (DMTK) üyesi Seyyid Muhammed Mirmuhammedi, Tahran’da tedavi gördüğü hastanede 2 Mart’ta hayatını kaybetti.
Şubat ayı sonlarında İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı Masume İbtikar’ın da koronavirüse yakalandığı açıklanmıştı.
Türkiye, Irak, Afganistan, Pakistan, Ermenistan virüsün yayılmasının önlenmesi amacıyla İran ile sınırlarını kapattı.
Virüse yakalananlarda hangi belirtilere rastlanıyor?
Virüse yakalananlarda önce yüksek ateş başlıyor. Ardından kuru öksürük şikayetleri gözleniyor. Bir haftanın sonunda ise nefes darlığı sorunları ortaya çıkıyor.
Çin’de bazı hastaların hastanede uzun süreli tedavi altına alınması gerekmişti.
Ancak şu an eldeki bilgiler sadece hastaneye kaldırılan ağır hastaların yaşadıklarıyla sınırlı. Virüse yakalanıp daha hafif bir şekide atlatan olup olmadığı konusunda detaylı bir bilgi henüz yok.
Koronavirüsler orta derece soğuk algınlığından ölüme varacak semptomlara yol açabiliyor.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), “uluslararası kamu sağlığı acil durumu” ilan etti.
İsviçre’nin Cenevre kentinde yapılan basın toplantısında DSÖ Başkanı Tedros Adhanom Ghebreyesus, küresel ölçekte acil durum ilan edilmesinin nedeninin “Çin’de değil, diğer ülkelerde yaşananlar” olduğunu söyledi ve asıl endişenin virüsün sağlık sistemleri zayıf ülkelere yayılması olduğunu belirtti.
Koronavirüs aşısı bulundu mu?
Koronavirüse karşı aşı geliştirme çalışmaları devam ediyor. Bazı aşıların hayvanlar üzerinde denenme aşamasında olduğu belirtiliyor.
İnsanlarda kullanılabilecek bir aşının en iyi ihtimalle gelecek yılın ortalarını bulması bekleniyor.
Hayvanlar üzerinde denenen aşılar olumlu sonuç verirse önümüzdeki aylarda insanlar üzerinde deneme aşamasına geçilebilir.
İnsanlarda da olumlu sonuç vermesi halinde kitlesel üretime geçilmesinin epey zaman alacağı ifade ediliyor.
Tedavisi var mı?
Şimdilik tedavilerde temel prensipler uygulanıyor. Hastanın bağışıklık sistemi virüsle mücadelesini yenene kadar vücut fonksiyonlarının işler halde tutulması, nefes desteği sağlanıyor.
Bilim insanları virüse karşı aşı geliştirme çalışmalarına da devam ediyor. Yıl sonuna kadar aşının insanlar üzerinde denenmesi planlanıyor.
Hastaneler de virüs önleyici bir takım ilaçları test ediyor.
Nasıl korunabilirsiniz?
Dünya Sağlık Örgütü virüsten korunmak için şu tavsiyelerde bulunuyor:
- Ellerinizi yıkayın – sabun veya el temizlik jelleri virüsü öldürebilir
- Öksürürken veya hapşırırken ağzınızı ve burnunuzu mendille kapatın ve sonrasında virüsün yayılmasına engel olmak için ellerinizi yıkayın
- Gözlerinize, burnunuza ve ağzınıza dokunmaktan kaçının – elleriniz virüsün değdiği bir yere dokunursa virüs vücudunuza bulaşabilir
- Öksüren, hapşıran veya ateşi yüksek kişilerden uzak durun – 1 metre uzak durmak havaya bulaşabilecek virüsten korunmanızı sağlar
Ne kadar ölümcül?
Aralık ayında ortaya çıktığı sanılan virüs, şu ana kadar en az 2200 kişinin ölümüne neden oldu.
Dünya Sağlık Örgütü’nün 44 bin hastaya dayandırdığı verilere göre virüsün bulaştığı kişilerin:
- %81’i hafif atlatıyor
- %14’ü ciddi geçiriyor
- %5’i ağır hastalanıyor
Covid-19’dan ölenlerin oranı ise %1 ila %2 arasında. Ama bildirilen rakamların hepsi güvenilir değil.
Binlerce kişi hala tedavi görüyor, ölü sayısının artabileceği endişesi var.
Her yıl yaklaşık bir milyar kişi soğuk algınlığı yaşıyor ve bu hastalıktan ölenlerin sayısı 290 bin ila 650 bin arasında değişiyor. Grip vakalarının ciddiyeti her yıl değişiyor.
SARS salgınında hastalığa yakalananların yüzde 9’u hayatlarını kaybetmişti.
Ancak virüsün bulaşmasıyla başlayan hastalık sürecinin görece uzun olduğu ve ölü sayısının ilerleyen günlerde artabileceği uyarıları yapılıyor.
Henüz salgının boyutları da tam olarak bilinmediği için bu yeni virüsün yol açabileceği ölümlere dair bir tahmin yürütmek zorlaşıyor.
Hangi hayvandan kaynaklanıyor?
Koronavirüsler, önce hayvandan insana bulaşıyor. Ancak virüsleri kitlesel bir salgın tehdidi haline getiren, mutasyona uğrayıp insandan insana bulaşmaya başlamaları.
2019-nCoV virüsünün ilk olarak Vuhan’daki Huanan balık pazarında ortaya çıkmış olabileceği üzerinde duruluyor.
Bazı deniz canlıları koronavirüs taşıyor olabilseler de, pazarda tavuk, yarasa, tavşan, yılan gibi başka hayvanlar da bulunuyor ve bunlardan birinin virüsün kaynağı olması çok daha mümkün görünüyor.
Virüsün kaynaklandığı belirlendiğinde, sorunla baş etmek çok daha kolay olacak.
2003 yılında 800’e yakın kişinin hayatını kaybetmesine neden olan SARS virüsünün yarasalardan yayıldığı düşünülüyordu.
-
İnsandan insana nasıl bulaşıyor?
Başta virüsün sadece hayvandan insana bulaşabildiği açıklanmıştı. Ancak daha sonra virüsün, insandan insana da bulaştığı anlaşıldı.
SARS, insandan insana çok kolay bulaşabiliyordu. Virüse yakalanmış bir kişinin kalabalık bir ortamda öksürmesi dahi SARS’ın yayılması için yeterli olabiliyordu.
MERS ise insandan insana daha zor bulaşan bir koronavirüstü.
Yeni virüs solunum yollarını etkiliyor. O nedenle öksürük ve temas yoluyla bulaşıyor olması yüksek bir ihtimal olarak görülüyor.
Çin, virüse yakalananların belirti göstermeye başlamadan hastalığı bulaştırabildiğini açıklamıştı.
-
Virüs mutasyona uğrayabilir mi?
Evet virüsün mutasyon geçirmesi olasılıklar dahilinde. Ancak bunun salgın açısından ne anlama geleceğini söylemek zor.
Mutasyon sonucu insandan insana bulaşma ihtimali artabilir ya da virüse yakalananların yaşadığı semptomlar ağırlaşabilir.
Dünya Sağlık Örgütü ve diğer sağlık uzmanlarının yakından takip edeceği bir konu da ilerleyen günlerde ve haftalarda virüsün mutasyon geçirip geçirmediği olacak.
Son 10 gün içerisinde virüsün insandan insana bulaşma hızının arttığı belirtildi. Bu durumun bir mutasyon sonucu olup olmadığı ise bilinmiyor.
-
Salgın nasıl durdurulabilir?
Aşının geliştirilmesi ise en az bir yılı bulabilir. Eldeki tek seçenek, virüse yakalanmış kişileri tespit edip karantinaya almak.
Hastalarla temas halinde olan kişilerin izlenmesi ve sağlık durumlarının kontrol altında tutulması da uygulanan yöntemler arasında.
Salgını önlemek için seyahat sınırlamaları seçeneği de yürürlüğe konmuş durumda.
Çinli yetkililer yeni virüsün genetik kodunu hızla açığa çıkardı. Bu bilgi, virüsün nereden geldiğini, yayıldıkça ne gibi değişimlere uğradığını ve insanların korunması için ne gibi adımlar atması gerektiğini anlamaya yardımcı oldu.
San Diego’daki Inovio adlı laboratuvarda çalışan bilim insanları yeni virüse karşı aşı geliştirebilmek için yeni tür bir DNA teknolojisi kullanıyor. Şimdilik adı “INO-4800”. İnsanlar üzerinde deneme planlarına yaz başında başlayacaklar.
-
Dünya genelinde tedbir alınıyor mu?
Başta Asya ülkeleri olmak üzere birçok ülke Çin’den gelen yolculara yönelik sağlık kontrollerini artırdı. Virüsün Avrupa’ya ve İran’a sıçramasıyla bu bölgelerde de önlemler artırıldı.
İran’ın komşuları, Türkiye dahil sınırları geçici olarak kapattı.
Hastalığın kuluçka döneminde virüsü taşıyan çok sayıda kişi hiçbir belirti göstermeden başka ülkelere seyahat ediyor olabilir. Bu nedenle salgının durdurulması zorlaşıyor.
Uzmanlar ne kadar endişeli?
Doktor Golding, “Şu an, daha fazla bilgi sahibi olana kadar, ne kadar endişelenmemiz gerektiğini söylemek zor” diyor.
“Kaynağını öğrenene kadar, bizde huzursuzluk yaratacak.”
Profesör Ball, “İnsanlara ilk kez bulaşan herhangi bir virüs bizde endişe yaratmalı, çünkü bu virüsün ilk engeli aştığı anlamına geliyor” diyor:
“Bir insan hücresine bulaştığında ve çoğalmaya başladığında, daha kolay yaygınlaşacak ve daha tehlikeli bir hale gelecek mutasyona uğrayabilir.”
“Virüse bu fırsatı vermek istemezsiniz.”
Kaynak:BBC Türkçe
